Paragraaf Weerstandsvermogen

Algemene uitkering

De algemene uitkering betreft een sterk schommelende en onzekere rijksuitkering. De financiële impact van met name de mei- en septembercirculaire kunnen groot zijn voor de gemeentelijke Begroting. Het gaat hierbij vooral om de volgende risico’s:

• Risico’s die voortvloeien uit het verdeelsysteem
• Risico’s die voortvloeien uit de accressystematiek
• Daling loon- en prijscompensatie
• Aanpassingen maatstaven

De nieuwe systematiek heeft deze onzekerheid niet weggenomen. Daarnaast is het nieuwe kabinet voornemens te bezuinigen op SPUK's en op de eigen overheidsuitgaven. Er is een gerede kans dat dit negatieve gevolgen gaat hebben voor de algemene uitkering.

Dividend

De dividendopbrengsten bedragen circa € 330.000. Wij verwachten voor de komende jaren een redelijk consistent beleid van onze verbonden partijen waarbij de begrote dividenduitkering in onze Begroting aansluit bij de verwachte winstuitkeringen.
De huidige onzekerheden kunnen impact hebben op de hoogte van deze uitkeringen.

3

Personeel

Bij arbeidsongeschiktheid van medewerkers ontvangt de werkgever over de eerste twee ziektejaren geen tegemoetkoming in de loon/ziektekosten. Een deel van dit risico wordt opgevangen binnen de personeelsBegroting.
Na de periode van twee jaar ziekte, waarbij de werknemer gedeeltelijk of volledig arbeidsongeschikt blijft, volgt een WGA uitkering via het UWV. De werknemer kan in aanmerking komen voor een uitkering. Hierbij geldt dat de medewerker voor minimaal 35% afgekeurd moet zijn. Het UWV brengt de WGA uitkering ten laste van de werkgever. Doordat de gemeente eigenrisicodrager is met een herverzekering (tot 1/1/2020), wordt deze uitkering vervolgens gedeclareerd bij de verzekeraar. De dekking is voor alle ziektedossiers met ingangsdatum vóór 1 januari 2020.

Voor toekomstige dossiers, met aanvangsdatum die ligt na 1/1/2020, komt de eventuele toekomstige uitkering (op z’n vroegst 1/1/22) ten laste van de werkgever. De herverzekering is per 1/1/2020 opgezegd vanwege de hoogte van de premie. De premie viel hoger uit dan de huidige schadelast en de eventuele ingeschatte toekomstige schadelast/uitkeringen. Voor eventuele uitkeringen in de toekomst wordt op dat moment een voorziening gevormd.
Voor het college van burgemeester en wethouders is het risico van arbeidsongeschiktheid en ontslag niet herverzekerd. In dat geval vindt doorbetaling van de salariskosten plaats tot aan het moment van herstelmelding, het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd, vinden van (vervangend) werk of overlijden.

De arbeidsmarkt wordt steeds krapper en dat maakt het invullen van vacatures lastig. De keuze kan dan vallen op kandidaten die nog moeten groeien in een functie en waarbij geïnvesteerd moet worden in opleiding en begeleiding of dat er langer moet worden ingehuurd dan gewenst. De verwachting is dat dit de komende jaren steeds vaker voor zal komen. De kosten voor inhuur voor tijdelijke invulling van vacatureruimte vallen veelal hoger uit dan de beschikbare ruimte, gezien de huidige arbeidsmarkt dit risico als hoog ingeschaald.

4

Rente

De hoge inflatie had als gevolg dat er meerdere renteverhogingen hebben plaatsgevonden vanuit de centrale bank. De inflatie is nog steeds aan de hoge kant en daardoor kan de rente de komende jaren verder stijgen. Zeker als nieuwe renteverlagingen van de centrale bank uitblijven. Dit heeft gevolgen voor het aantrekken van nieuwe leningen en de bijbehorende rentelasten. Bij de berekening van de rentelasten is al rekening gehouden met een hogere rente. Het is echter onzeker hoe hoog de rente de komende jaren zal zijn wanneer nieuwe financiering nodig is, hiervoor is dit risico opgenomen.

5

Participatiewet

Wij ontvangen van het Rijk een gebundelde uitkering (BUIG) voor het bekostigen van de uitkeringen in het kader van de Participatiewet, IOAW, IOAZ en Bbz 2004 (levensonderhoud startende ondernemers) en voor de inzet van loonkostensubsidie. Wij zijn zelf verantwoordelijk voor het beleid rondom de uitkeringen en de loonkostensubsidie, en voor de uitvoering ervan. De financieringssystematiek sluit hierbij aan. Het Rijk stelt jaarlijks een macrobudget vast dat volgens een vaste verdeelsystematiek onder de gemeenten wordt verdeeld. Dat budget is niet geoormerkt: een gemeente mag een overschot vrij besteden en moet een tekort in beginsel zelf opvangen. Onder voorwaarden kan beroep worden gedaan op een vangnetregeling als het tekort meerdere jaren achter elkaar groter is dan 7,5% van de toegekende uitkering.
De afgelopen jaren is het aantal uitkeringsgerechtigden zeer stabiel gebleken (licht gedaald). De verwachting is dat dit de komende jaren wel zal stijgen. Dat heeft voornamelijk te maken met de verwachte hogere instroom van statushouders.
Wij schatten een financieel risico in van totaal € 100.000, waarbij we er vanuit gaan dat de kans dat dit risico zich voordoet maximaal 1 x in de 2 jaar is.

6

WMO

De Wet maatschappelijke ondersteuning is een open-einderegeling. Het aantal mensen dat zorg nodig heeft, kan toenemen. Onder andere doordat mensen langer thuis blijven wonen. Wij hebben de plicht inwoners te ondersteunen. Een overschrijding van het budget in de begroting is geen reden om deze ondersteuning niet te bieden. Als meer zorg nodig is, stijgen de kosten. Wij werken aan maatregelen om de stijging van de kosten te beheersen en zo mogelijk kosten te verlagen.
We schatten dit risico in op € 250.000 en de kans dat dit risico maximaal 1x in de 3 jaar voorkomt.

De gemeente heeft vanaf 2025 de verantwoordelijkheid voor Beschermd wonen. Onduidelijk is hoe de kosten zich gaan ontwikkelen in de komende jaren. We schatten dit risico in op € 50.000 en de kans dat dit maximaal 1x in de 2 jaar voorkomt.

7

Jeugdhulp

Binnen de budgetten voor Jeugdhulp zijn als risico's te noemen:
- De RSJ (Regionaal Serviceteam Jeugd IJsselland) heeft een nieuw inkoopmodel voor de specialistische jeugdhulp. De kans bestaat dat de gevraagde tarieven de komende jaren hoger zijn dan verwacht. Dit wordt veroorzaak door de economische ontwikkelingen, de krapte op de arbeidsmarkt en de oplopende druk op de bedrijfsvoeringskosten.
- Naast de inkoop van specialistische jeugdhulp is ook de aanbesteding van de drie gecontracteerde Gecertificeerde Instellingen (GI) afgerond. Ook hierbij is de verwachting dat de tarieven de komende jaren fors omhoog gaan, dit is conform het landelijk beeld. Dit is mede het gevolg van de krapte op de arbeidsmarkt, hogere inhuurkosten, stijgende bedrijfsvoeringskosten en de hoger werkdruk per casuïstiek.
- Daarnaast betreft dit een open einde regeling. De verwachting is niet dat de aantallen snel zullen toenemen, maar vooral dat er meer een beroep wordt gedaan op zwaardere vormen van jeugdhulp en/of dat indicaties langer doorlopen.
- Jeugdhulp instanties hebben in 2023 een financieel relatief moeizaam jaar achter de rug. Het is niet ondenkbaar dat instanties in de financiële problemen komen en het gezien het algemene belang noodzakelijk is om vanuit de gemeente bij te springen.

8

Onderhoud kapitaalgoederen
Openbaar groen

In afgelopen jaren zijn er naast stormschade ook toenemende problemen met boomziekten en ongedierte (bijvoorbeeld Eikenprocessierups) en exoten (zoals Reuzenberenklauw en Japanse Duizendknoop). Ook de droge zomers van de afgelopen jaren hebben negatieve invloed op de kwaliteit van het openbaar groen. Op dit moment is de financiële impact nog beperkt maar dit kan voor in de toekomst toenemen.

Wegen

Bij onderhoud aan wegen ontstaat risico wanneer er sprake is van extreme omstandigheden. Schade als gevolg van een strenge winter laat zich lastig voorspellen, omdat hier diverse factoren invloed op hebben, zoals staat van onderhoud, mate van zout strooien en de daadwerkelijke kou.
Naast vorstschade kan ook schade ontstaan als gevolg van storm. Dit betreft dan niet allen de wegen maar ook het openbaar groen.
Het financiële risico ligt tussen de € 100.000 en € 250.000 per jaar.  

9

Opbrengsten bouwleges

Er zijn verschillende factoren die van invloed zijn op de opbrengsten uit bouwleges. Te denken is aan de stijging van de prijzen voor grondstoffen, het stikstofbeleid, de krapte op de arbeidsmarkt. Onduidelijk is wat de gevolgen zijn van de inwerkingtreding van de Omgevingswet op het aantal bouwaanvragen en op de hoogte van de opbrengsten. We schatten een risico in van maximaal € 400.000.In de berekening van het benodigde weerstandsvermogen hebben we dit risico voor ongeveer 50% meegenomen.

10

Milieu- en bodemverontreiniging

Er is een risico dat bedrijven ten onrechte geluids(of lucht)ruimte krijgen toegekend die achteraf niet opgelegd had kunnen worden. Dat kan ertoe leiden dat een bedrijf niet meer op die locatie kan functioneren en uitgekocht moet worden. Of te nemen maatregelen zijn niet afdwingbaar. Deze voorzieningen moeten wij dan als gemeente bekostigen.
Een risico is dat door noodzakelijke woningsanering maatregelen nodig zijn voor gevelisolatie doordat de geluidbelasting op een woning toeneemt en boven de voorkeursgrenswaarde uitkomt.
Bij calamiteiten kan er een bodemverontreiniging ontstaan op gemeentelijk grondgebied.
Op basis van de afgelopen 10 jaar is de verwachting dat deze risico’s eens in de vijf jaar kunnen voorkomen. De geschatte kosten zijn ongeveer € 100.000.

11

Energiekosten

Op dit moment hebben we te maken met volatiele energiekosten. In de begroting houden we rekening met een beste inschatting. We kunnen niet inschatten wat de energiekosten op middellange termijn doen. Dit is afhankelijk van de oorlogen in Oekraïne en Gaza, de sancties die op Rusland zijn gelegd en de maatregelen die binnen nationaal en Europees verband worden genomen.